Προτάσεις Νομοθετικού Περιεχομένου για τις Παραχωρήσεις του Δικαιώματος Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας.

Θέμα: Προτάσεις Νομοθετικού Περιεχομένου για τις Παραχωρήσεις του Δικαιώματος Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας.

Αξιότιμε κ. Υφυπουργέ,

Στην παρούσα επιστολή μας επιχειρείται η καταγραφή των βασικότερων διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας για τις παραχωρήσεις του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, καθώς και τα σημαντικότερα κενά, ελλείψεις και προβληματικά σημεία αυτής, που απασχολεί τις επιχειρήσεις του κλάδου μας, και δεν μας αφήνει να αναπτυχθούμε αλλά ούτε και να μπορέσουμε να επιτύχουμε τους θεμιτούς σκοπούς της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας.

Ειδικότερα:

Σύμφωνα  με την ισχύουσα νομοθεσία, τόσο ο αιγιαλός όσο και η παραλία, αλλά και η όχθη, η παρόχθια ζώνη, το υδάτινο στοιχείο και ο πυθμένας της θάλασσας, αποτελούν κοινόχρηστα πράγματα, δηλαδή δημόσια αγαθά, τα οποία είναι στη διάθεση του κοινού για ελεύθερη χρήση σύμφωνη με τον προορισμό τους. Η κοινή αυτή χρήση του αιγιαλού και της παραλίας δεν εξαρτάται από κάποια άδεια, έγκριση ή σύναψη συμβάσεως. Κάθε πολίτης, επομένως, έχει δικαίωμα απρόσκοπτης και ελεύθερης πρόσβασης σε παραλίες και ακτές. Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην υπ’ αριθμ. 3423/4-5-2023 εγκύκλιο του Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου προς τους Εισαγγελείς Πρωτοδικών της χώρας, «Ιδιωτικές παραλίες» ο νόμος δεν γνωρίζει!». Όμως, επί των κοινόχρηστων πραγμάτων είναι δυνατόν να παραχωρηθούν σε ιδιώτες και ορισμένα ιδιαίτερα δικαιώματα χρήσης ή εκμετάλλευσής τους. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται λόγος για ιδιαίτερη χρήση του κοινόχρηστου πράγματος, η οποία παραχωρείται συνήθως έναντι της καταβολής χρηματικού ανταλλάγματος. Ειδικότερα, είναι δυνατόν να παραχωρηθεί σε ιδιώτες, είτε η ιδιαίτερη χρήση κοινόχρηστου πράγματος εκ μέρους γειτονικών ιδιοκτητών ή καταστηματαρχών, η οποία είναι περιορισμένης εντάσεως και αναφέρεται συνήθως ως «απλή χρήση», είτε η κερδοσκοπική εκμετάλλευση των κοινόχρηστων πραγμάτων, δηλαδή η εκμετάλλευσή τους για σκοπούς εμπορικούς ή βιομηχανικούς προς ίδιον όφελος.

Περαιτέρω, στην παράγραφο 4 του άρθρου 13 του ν. 2971/2001 ορίζεται, ότι «Είναι δυνατή η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας … για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων, εφόσον εξασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού … με τη διαδικασία και τους όρους των παρ. 2 και 3. Το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα πεντακόσια (500) τετραγωνικά μέτρα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον πενήντα τοις εκατό (50%) του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αιγιαλού, μη υπολογιζόμενου του χώρου που είναι δυσπρόσιτος και μη αξιοποιήσιμος και με τους περιορισμούς, ως προς το ποσοστό κάλυψης του αιγιαλού, που ορίζονται στην απόφαση παραχώρησης». «Στα όμορα προς τον αιγιαλό, παραλία, λιμνοθάλασσα, λίμνη ή πλεύσιμο ποταμό κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), κέντρα αναψυχής … καθώς και σε επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής, που δραστηριοποιούνται σε χώρο όμορο του κοινοχρήστου και λειτουργούν νόμιμα … μπορεί να παραχωρείται με αντάλλαγμα η απλή χρήση αιγιαλού, παραλίας, όχθης ή παρόχθιας ζώνης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 3, χωρίς δημοπρασία, για χρονικό διάστημα μέχρι τρία (3) έτη και για τους σκοπούς που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο της παρ. 4 … Σε περίπτωση ύπαρξης συνεχόμενων όμορων επιχειρήσεων του πρώτου εδαφίου της παρούσας, καταλείπεται από τις προβολές των ορίων κάθε επιχείρησης ελεύθερη ζώνη τουλάχιστον δύο (2) μέτρων εκατέρωθεν των ορίων τους. Αν η πρόσοψη της επιχείρησης είναι μικρότερη των έξι (6) μέτρων, η ελεύθερη ζώνη μειώνεται κατά πενήντα τοις εκατό (50%) εκατέρωθεν των ορίων της…» (παρ. 5).

«Η ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και των θαλάσσιων μέσων αναψυχής σύμφωνα με τις παραγράφους 4 και 5, μπορεί να καλύπτει μέχρι το εξήντα τοις εκατό (60%) του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον πέντε (5) μέτρων. Για αιγιαλό, παραλία, όχθη, παρόχθια ζώνη, υδάτινο στοιχείο της θάλασσας … που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, η κάλυψη δεν μπορεί να υπερβαίνει το τριάντα τοις εκατό (30%) του παραχωρούμενου χώρου και εφόσον δεν επηρεάζονται οι στόχοι διατήρησης για το προστατευτέο αντικείμενο.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για την παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, εκδίδεται σχετική ΚΥΑ από τους συναρμόδιους Υπουργούς Οικονομικών, Εσωτερικών, και Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ισχύουσα, υπ’ αριθμ. 38609 ΕΞ 2023 (ΦΕΚ Β΄ 1432/10-3-2023), ΚΥΑ προβλέπει τα ακόλουθα:
Το άρθρο 2 καθορίζει το σκοπό της παραχώρησης και ορίζει, ότι «Η παραχώρηση του δικαιώματος της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας … γίνεται για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων, ομπρελών, ξαπλωστρών και την λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία, που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 13 και 15 του ν. 2971/2001, όπως ισχύουν και την παρούσα απόφαση. Η άσκηση άλλων δραστηριοτήτων, που δεν προβλέπονται από τις ως άνω διατάξεις, επιφέρει τις κυρώσεις του άρθρου 15 της παρούσας, καθώς και τη λήψη όλων των προβλεπομένων από την κείμενη νομοθεσία μέτρων προστασίας των κοινοχρήστων χώρων αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού».

Στο άρθρο 3 καθορίζονται οι δικαιούχοι της παραχώρησης δικαιώματος απλής χρήσης. Συγκριμένα, προβλέπεται, ότι «Δικαιούχοι του παραχωρούμενου δικαιώματος της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας … είναι:

Α) Οι Δήμοι, στην χωρική αρμοδιότητα των οποίων βρίσκονται οι ως άνω κοινόχρηστοι χώροι, με δικαίωμα περαιτέρω παραχώρησης, έναντι ανταλλάγματος, με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία, που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 13 και 15 του ν. 2971/2001 … και την παρούσα απόφαση σε: … 2. Κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), κέντρα αναψυχής, εκμεταλλευτές αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου αναψυκτηρίου (καντίνες) … 4. Επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής … 5. Επιχειρήσεις εκμετάλλευσης ομπρελών και ξαπλωστρών … Β) Οι Κτηματικές Υπηρεσίες είναι αποκλειστικά αρμόδιες για την παραχώρηση απλής χρήσης των χώρων αιγιαλού και κοινόχρηστης παραλίας, που περιλαμβάνονται στον πίνακα του Παραρτήματος 1 … της παρούσας…». Όσον αφορά στον τρόπο και τα είδη παραχώρησης, το άρθρο 4 προβλέπει καταρχήν την παραχώρηση απλής χρήσης κατόπιν διενέργειας πλειοδοτικής δημοπρασίας (μη όμοροι), ορίζοντας, ότι «Δικαιούμενοι την παραχώρηση απλής χρήσης με δημοπρασία, είτε αυτή διενεργείται μέσω του Δήμου είτε μέσω των Κτηματικών Υπηρεσιών, είναι οι εκμεταλλευτές αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου αναψυκτηρίου (καντίνες), οι εκμεταλλευτές ομπρελών και ξαπλωστρών, καθώς και οι μη όμορες του αιγιαλού επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής». Ακολούθως, προβλέπει την απευθείας παραχώρηση απλής χρήσης (όμοροι), ορίζοντας, ότι «Δικαιούμενοι την παραχώρηση απλής χρήσης χωρίς δημοπρασία, είτε αυτή διενεργείται μέσω του Δήμου είτε μέσω των Κτηματικών Υπηρεσιών, είναι: … Κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), κέντρα αναψυχής … καθώς και επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής, εφόσον είναι όμοροι του αιγιαλού, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις των διατάξεων του άρθρου 13 του ν. 2971/2001…».

Όμως οι επιχειρήσεις θαλασσίων μέσων αναψυχής που δραστηριοποιούνται σε χώρο όμορο των κοινοχρήστων τμημάτων αιγιαλού και παραλίας και λειτουργούν νόμιμα και μπορεί να τους παραχωρηθεί η απλή χρήση αιγιαλού και παραλίας χωρίς δημοπρασία είναι ελάχιστες. Επομένως, όλες  οι επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής είναι δικαιούχοι του παραχωρούμενου δικαιώματος της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας αποκλειστικά και μόνο κατόπιν διενέργειας πλειοδοτικής δημοπρασίας (μη όμοροι).

Κατά συνέπεια, λοιπόν, επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής που λειτουργούν νόμιμα στο ίδιο χώρο επί σειρά ετών χάνουν το δικαίωμα απλής χρήσης κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού και παραλίας, δεδομένου ότι ο κοινόχρηστος αυτός χώρος αιγιαλού και παραλίας, στον οποίο δραστηριοποιούνταν, έχει καταληφθεί από άλλες επιχειρήσεις με το προτιμησιακό δικαίωμα του όμορου. Η κατάσταση αυτή κάθε χρόνο βαθμιαία επιδεινώνεται, διότι ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος (beach bar) ξεφυτρώνουν σε όλα τα σημεία της παραλίας, με αποτέλεσμα επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής να χάνουν το δικαίωμα παραχώρησης κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού και παραλίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Νομοθέτης παραχωρεί κατά προτεραιότητα στις όμορες επιχειρήσεις το προτιμησιακό δικαίωμα απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, λαμβάνοντας υπόψη του ότι αποτελεί ζωτικό χώρο για την επίτευξη των θεμιτών σκοπών της επιχείρησης. Ωστόσο, το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής.  Λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας μας οι επιχειρήσεις μας αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών, και από μόνες τους προδίδουν μια προστιθέμενη αξία στον θαλάσσιο τουρισμό, διότι προφέρουν στον παράκτιο τουρισμό της χώρας (δηλαδή τουρισμού που συνδυάζει παραμονή επισκεπτών σε παράκτιες περιοχές με συνδυασμό αθλητικών ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων που ξεκινούν από την ακτή και επεκτείνονται στην θάλασσα)  που αποδεδειγμένα η ζήτηση του ολοένα και αυξάνεται. Παράκτιος τουρισμός χωρίς θαλάσσια μέσα αναψυχής δεν μπορεί να υπάρξει.

Είναι προφανές ότι η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 13 θεσπίστηκε γιατί οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις έχουν προβεί σε σοβαρές επενδύσεις και αποτελούν βασικό παράγοντα της Τουρκικής Πολιτικής και ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό η Πολιτεία προστατεύει τη χρήση του αιγιαλού μπροστά από τις ξενοδοχειακές εν γένει επιχειρήσεις για χάριν της εξυπηρέτησης του ευρύτερου τουριστικού σκοπού. Η Ελλάδα λόγω του κλίματος και της μορφολογίας των ακτών και των θαλασσών αποτελεί ίσως τον ιδανικότερο τόπο για θαλάσσιες δραστηριότητες αναψυχής. Με δεδομένη τη συμβολή του κλάδου μας στα στρατηγικά πλεονεκτήματα του τουριστικού προϊόντος της Ελλάδας, χρειαζόμαστε μια πολιτική που δεν θα αναιρεί τις θέσεις απασχόλησης που έχουν ήδη δημιουργηθεί στις επιχειρήσεις μας και τους συναφούς κλάδους, θα λαμβάνει υπόψη την επαγγελματική εμπειρία και κατάρτισή μας και θα παρέχει μια υποστήριξη στις επενδύσεις που έχουμε προβεί. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι δεν πρέπει να επικρατεί η αβεβαιότητα και ο κίνδυνος στην επιχειρηματική προοπτική. Λέγοντας «αβεβαιότητα», ορίζουμε την κατάσταση στην όποια διαφορά ενδεχόμενα είναι πιθανόν να συμβούν, αλλά δεν υπάρχει τρόπος, ποιο ενδεχόμενο είναι πιθανότερο να συμβεί! Εξ άλλου οι επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής, εντάσσονται και στα επιδοτούμενα προγράμματα του Ε.Σ.Π.Α. Τα είδη της ενίσχυσης που προβλέπονται είναι επιχορήγηση, δηλαδή η δωρεάν παροχή χρηματοδοτικού ποσού, και θα ήταν αντιφατικό και ασυνεπείς, η Πολιτεία να θεσπίζει κίνητρα για επενδυτικά σχέδια και ακολούθως να αυτοαναιρείται!

Έπειτα από τα παραπάνω και προς αποκατάσταση της ισονομίας κρίνεται επιβεβλημένη η νομοθετική παρέμβαση, η οποία θα επεκτείνει την εξαιρετική διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 13, η οποία προβλέπει την χωρίς δημοπρασία παραχώρησης της απλής χρήσης του αιγιαλού και σε αυτούς  που έχουν προϋφιστάμενες άδειες εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής από την οικεία Λιμενικής Αρχή. Πρέπει εδώ να τονιστεί, ότι η υπαγωγή των επιχειρήσεών μας, στην εξαιρετική διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 13, είναι εκ των πραγμάτων προς όφελος του Δημοσίου, μιας και από ένα σταθερό και βιώσιμο επιχειρηματικό πλαίσιο θα εξασφαλίζεται η εξυπηρέτηση του μισθωτικού ανταλλάγματος προς το Δημόσιο, που θα υπολογίζεται με βάση την κρατούσα μισθωτική αξία της περιοχής.

Τούτων δοθέντων, θα παρακαλούσαμε να έχουμε μια συνάντηση μαζί σας, προκειμένου να σας εκθέσουμε και δια ζώσης τα επιχειρήματά μας, τα οποία πηγάζουν από την ζώσα πραγματικότητα, ώστε να μπορούμε από κοινού να βρούμε μια λύση σε αυτό το καυτό πρόβλημα που απασχολεί τις επιχειρήσεις του κλάδου μας, και δεν μας αφήνει να αναπτυχθούμε αλλά ούτε και να μπορέσουμε να επιτύχουμε τους θεμιτούς σκοπούς της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας.

Συναφώς σας επισυνάπτουμε υπόμνημα προτάσεων, το οποίο σας είχαμε συνυποβάλει κατά το παρελθόν, πολλές εκ των οποίων είχαν γίνει αποδεκτές από το Υπουργείο σας και, αφού σας ευχαριστήσουμε εκ των προτέρων για την συνεργασία σας, αναμένουμε την απάντησή σας επί του αιτήματός μας.

             
Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου,

Ο  Πρόεδρος                                                                             Ο Γραμματέας

Ξωμεριτάκης Ιωάννης                                                                    Θεριανός Φίλιππος